Bowling Green A Tungmasa Pen Rev. Zam Suan Mung Tawh Holimna
Tu kha, dotna dawnna ah thudot dingin Sia Mungpi kong teel khia uh hi. Amah pen Tedim kampau Zomi lak ah Bowling Green tung masa pen hi-in, tulai tak ZCC pawlpi kemsia a sep laitak hi. Hih banga hun hong pia Siapa tungah lungdamna i ko hi.
AD= Agape Digest, MP= Sia Mungpi
AD: Kimehsetna pai nawn kei ni in, hih banga hun nong piak Agape Digest tangin lungdamna kong ko masa hi. Bowling Green na tung kum le koi ci banga tung na hiam cih nong gen thei dia, sia. US na tungdan le na nasep na omnate zong tawm hong gen ve.
MP: 1998-1999 kum sung, Union Theological Seminary, Manila, Philippines ah Doctor of Ministry ka sin laitakin December 28, 1999 kumin, Christian Peace Congress V meeting kahin Washington D.C. USA ah ka tung hi. Meeting man ciang, Tulsa ah pai-in, tua pan Pasadena, CA ah Rev. Eddie Gin Hang’ huhna tawh USA gambel omsuak theihna bawlin ka pai hi. Tua pan Grand Rapids, MI Sensai ah na semin ka om hi. A sawt lo-in South Bend, IN ah sushi sinin ka pai a, St. Petersburg, FL ah sushi semin ka pai kik hi. Lem lohna tuamtuam hangin, Vail, CO ah pai-in City Market, Deli Department ah na semin, Rev. Dr. Tung Cin Kap Songput, Rev. Kap Khan Mang (the Late) leh Pa Kap Khan Hau te tawh ka om khawm uh hi. November 2000 ciang, Castle Rock, Co ah sushi sai la-in, 2001 ciang Denver ah, 2002 ciang College Station, TX ah ka la kik leuleu hi. 2004 dong tua san ah ka om a, November 24, 2004 in sushi sai la-in Bowling Green, KY ah ka U Dim Ngaih Vung tawh ka tung uhhi.
AD: I khua Bowling Green’ tangthu a tomkimin hong hen ve, nang theih danin.
MP: Bowling Green, ka tung cil in, mel theih cih omlo ahih manin, Western Hill Motel ah ka tung phot a, tua pan sushi sai, Kroger 509, 711 Campbell Ln. ah ka kuan hi. Kroger Scottsville pen hong kihon ciang, sai ka la thuah hi. Tua lam Sunnydale Apartment, Pasco Blvd., ah ka om uha, tua pan zong Topan pawlpi hong ki pan sak hi. December 2009 ciang, tu a ka omna inn, 210 Springhill Ave, ka lei uh a, Zomi te sung ah inn nei masa pen ka hi uh hi. Ka tun cil un, Kawlte le Kayinte inn tawm khawng omin, kinuam tuam mahmah hi. Khua sung pen a tamzaw lampi lane khat hi a, I-65 Interstate lampi zong, lane nih bek hi. Asian Market pen Vietnam sai , tu lai a International market, kala sai icih pen bek om hi. Tu hun ciang ahih leh, Zomite neih ansai thum le li bang omin, Grocery Asian Market nih bang om ta hi.
AD: Na tungcila i khua na muhdan le tu’n na muhdan thei nuam hang ei. A khangtohna ai zong, a kiamsuk lam ai zong.
MP: Ka tun cil in Bowling Green pen om suak zo ding ka hiam ci in ka ngaihsun a, ahang in Zomi tam hetlo-in kilungleng mahmah hi. Innsap kiman mahmahin khaan nih $450 in kisap thei lai hi. Kompani nasep pen haksa-in Perdu farm aksa bawlna Kompani ah atam zaw in sem hi. Tu’n bel nasepna Kompani tam lua-in kitheihpih zo nawnlo phial hi. Tu’n pen innnei kisim zo nawn phalo a, Innpuaisa zong i om ta hi. Ni dangin apartment kawm ding bekin kingaih sun a, tu’n Zomite sung pan apartment nei bang ki-om ta hi. Degree ngah kitawm lai hi.
AD: State tuamtuam ah zong om ngei cileng, Kentucky pen adangte tawh a kilamdanna le a nop zawkna pawl khat hong gen ve.
MP: Kentucky, Bowling Green khua pen adangte sang nuam sazaw ing. Ahang in u le nau kimna, nasep sinbawl tamna, le Zomi te ki-it diamdiam le kithutuak a nasepkhopna, Innman logam tawm manin, nasep silbawl nuam hi. Biakna lam ah tua cizaw deuh le, cih om lo-in kikhanglo, kilawp mahmah kim hi. Leitangh omzia/pianzia tawh kizui-in (Geographically), khua hun hoihin votlua lo, vuk tamkia lo, luum lua lo hi. Leitang zaangin, kizopna le kithuzakna (communication) a kipan nuam hi. Khuapite ah innnei zo lote in Bowling Green ah nei zo pah hi. Khuapi ah mawtaw hawl theilo, mawtaw nei zolote in Bowling Green hong tung ciang, hawlthei, nei pah thei uh hi. Pilna sin nuamte a ding, sang hoih mahmah Western Kentucky University om lai hi.
AD: Bowling Green pen na ut a na teel masak hilo cileng, gentehna in, pawlpi sia sem lo, sushi sai nei nawn lo bang hi lecin, na teeng sawm lai hia. Bang hang?
MP: Bowling Green pen Topa hong koihna mun, cih tel ing. Sushi saite pen ei a hi lo-in Topa’n hong sepsak tantan sep dingin ngaih sun ing. Pawlpi kipat Pastor ka sep full-time a ka kipiakin sushi sai thum ka neih pen a vekin ka ap kik a, a la ding om paklo ahih manin, kha guk kai hi. Kha sum sang nailo ka hihmanin, a hoih zaw saite nih ka ap a, a hoih zawlo sai khat kem lai-in, tu ni dong anei lai suak ing. Sushi sai hang a , a tung ka hih tei hang, van a leng vasate nuntakna zong a thei tavuan ala Topa’n ah ka nuntakna ding hong gel tawntung ding, cih um ing.
AD: Sia Kappi’ gen nai loh, I khua a thupitna le a teen huaina pawl khat hg gen ve..
MP: I khua pen Zomi sungah mipil, mi minthang pawl khat hong teng ta a, Zomite sungah Bowling Green khua pen atheilo tawm mahmahin um ta ing. Zomite sungah biakna le kipawlna liante inzong i khua ah pawi lian zong hong bawl nopna khat ahi hi. Gentehna; ZBCA, UZA, SDA, EBC Khawmpite tun’ na mun ahi hi. Khuapi nih – Nashville le Louisville kikal ah om ahih na le,US gam ii alai a om ahih manin avak khempeuh in hong pha thei hi. Zato, University sang, Corvette mawtaw bawlna phualpi, leitungah kuahawm(cave) saupen omna, anak neilo tuisam puak tawh luisuak a, kuahawm sung ah gunkuang tawh et theihna (Lost river cave) munte om hi. I khua pen kumpi minthang Abraham Lincoln suahna mun, le leitungbup a, a minthang a kibawl tawm Noah tembaw (Noah’s Ark encounter) te tawh kinai hi. I khua kiim ah Electrik mei le setvan zanglo – ganhing tha bek tawh lo kho minam, Amish minamte omnate khawng ki-en thei hi. Zogam bangmahin om theih, khawl theih, nek theihnate le biakpiakna nopnate hang, hi ding hi.
AD: I khua ah Mikang ahi lo, minam dang tam mahmah cileng, tuate dinmun na theih ciangciang hong gen ve. Gen. Mi pha zah, sumzuakna lam, pilna lam ah a khantohzia, a kipumkhatzia, a kihuhzia uh…etc..
MP: A miphazah lian thei keng. Ahi zongin, Bosniate’n mawtaw truck lam le zumlam ah nasem zaw uh. Vietnamte sang na kahin, nasep hoih le nasep nuam, thupi zaw deuhte na sem uh. Kupai business, compani le ansai restaurant cihte na nei uh hi. Pilna lam ah zato lam Pharmacist, Doctor le Technician-te cih bangin na om uh hi.
AD: Kawlgam gambeel mite hong tungcil lam, a haksakna uh ai zg, mipi theih dinga kilawm na panpihna pawl khat hong gen ve leh.
MP: Gambel hong tungcilte haksat dan pen ivekpi-in I thuak tek a, a tawm le a tam hi dingin um ing. Adiakdiakin nu le pate’n pau theilo, atate lah neu lai-in omna annek tui dawm, appointment te pai theihlohna haksatna, zumvai a kipanna panpih bek thamlo-in, mawtawh hawl sin, mawtaw lei, inn lei, nasep zonna, kamphen, court a kipan, nau suak, zato pai, sangkahna kipan, sivuina dong na panpih thei ing.
AD: Hong pai laiding gambeelte tung na vaikhak nop a om hia? Kigin kholh dinga kisam khawmg ai zg.
MP: Bowling Green pen gambel mite deihsakin a panpih mahmah khua khat, le Zomi zong tamta-in pawlpi zong om kimciatta ahihmanin, atungcilte adingin zong, nuam zaw deuh dingin um ing. I omna pen Mangpau kizatna gam ahih manin, pilna, lai lam mah I delh pah dingin ki hawnthawn nuam hang.
AD: US na tung zong sawt in, ei mite na huh zong tampi om khin le pawlpi kemsia na hihna tawh kizui-in ei mite nuntakzia pen hih a omsa gammite tawh kihual taka teengkhawm (Coexistence in harmony) le nuntakna lam ah midangte tawh liangko kikim theihna ding bang lam khawng hanciam dg kipuah phat ding a kisam tam maw?
MP: Zomite tam I kicih hang, adangte tawh tehnangin tam nai lo hihang. Ahi zong I miphazah tawh kituakin khangto mahmah hihang. Kipumkhat ding, kithutuak ding, pilna le siamna lam hahkatin citak ding, le khamtheih guihtheihte zang lo-in high school ciang bek tawh lungkim lo-in, pilna sang, degreete I ngah zawh ding thupi mahmah hi.
AD: Thudang khat lam kihei pak ni in, nang zong sushi sem cileng eimite sushi sep ai zg sushi sai la ding ai zg na hanthawn hia? Kompani ah neekkhop zonzon mah hoih sa zaw na hia?
MP: USA ah I sep khat peuhpeuh tawh ki nungta thei hi. Hun khat lai atung masate in company ah sem theilo ahih manin, sushi sai le sensai khawng ah na kisem uhhi. Sushi sem a, a hau aom mah bangin, credit hoih lo zaw zong om hi. Tu hun laitak bang, sushi pen kiteinh thei zeuzeu hi. Ahi zong in, sai busy le nasem muanhuai cihbang om leh, sum ngah dan kikhai veve hi. Khawlni (Offday) omlo, nisim nasep ahih manin (hungel) management i siam kei a, nasem kician I neih kei leh, Kompani sep hoihzaw hi. Sushi ah pen benefit (401k, Cidamna insuren, etc) omlo hi.
AD: Sia, na pianthakzia, le na pianthak ma le khit na nuntakna a kilamdangna tawm..
MP: Neutung a kipan Khristian innkuan sung pan khangkhia-in Nipi Naupang Sang (Sunday school) te zong manman kahin, nu le pa thu nial ngei lo ka hih manin ahi ding mah sa lel ing. A piang thak lo hileng, hi ciang tung kei ning. Pianthakna in gupna ngah bek hi lo-in, gamtat hong hoih sakin hong khangto sak hi.
AD: Mailam ah Bowling Green a Zomite ading na deihsak le na lametna bangteng ai tam (Ki-ukna, pilna, sumbawlna,..etc).
MP: Mailam ah pilna zong theite’n pilna sinin, I zawh dong hanciam ni. Azong thei nawnlote’n sumbawlna, nasepna lam hanciam ni. Ei bek ading anungta I hih loh lam kithei-in, kikhualin ki itin, le Pasian lam citakin I hahkat ding kisam hi. Khamtheih, adiakdiakin, zu, khaini, kunza, le zatep, pumpina a siasaktheite zanglo, kidawmin, siangtho nuntak ding pen mah ahoih le athupi pen mah ahi hi.
AD: Khangthak Bowling Green Zomi Khristiante ading deihsakna le vaikhak nop a om dia?
MP: Khangthak zomi te tungah, numbat khat Piangthakin Pasian zahtak ding; nihna ah pilna zon’cih taka zongding; thumna ah zi neih pasal neih hun ah upna kibang mah nei ding; le kithutuak ding cih bang athupi diakin tuat ing.