A Lian Tokhom Kang Thukhenna

(The Great White Throne Judgment)

Zam S. Khai,  Ph. D.

Thupatna: Lai Siangtho sung thukhennate lakah Gentile-mite, Jew-mite, misiangthote, misisate akipan Satan le a puuk vantungmite (Mang 20:10) thukhenna tuamtuam kigelh hi. Mun kicing lo ahih manin a thupi zawdeuh pawlkhat kikum ni.

Bema Thukhenna: II Cor 5: 10 “Bang hang hiam cih leh Khrih thusitna tokhom mai-ah thusitna a thuak dingin eite khempeuh a kilak ding ihi a, leitung i pumpi-in i omlai-in i gamtatna tawh kizui-in eite tawh a kituak ciatin a sia ahi a, a pha ahi zongin a ngah ciat ding ihi hi.” Hih Khazih Thukhenna Tokhom kici hi. Thukhenna tokhom (the judgment seat) Greek kam in ‘bema’ kici in Olympic kimawlnate ah phitmut thukhente tutna a kigenna kammal ahi hi. Paul in hih mun ah dantat thukhenna sangin thamanpiak thukhenna a gennuam hi zaw ding hi. Rapture kilaktoh khit a sawtlo in vantung ah misiangthote thaman piakna kibawl ding hi (I Cor 4:5; Mang 22:12). Thuumite nuntakna le nasepnate bang tawh kilam hiam? cih meikuang tawh sittelna om ding hi. Khazih Khuambul tungah kilamnate a dik le a diklo meikuang tawh kisittel ding hi. Nasep gina lote ahih leh sing, lopa le buhtu bang hi dinga kangtum pah lel ding hi. Nasep ginate ahih leh kham, ngun le suangmangpha bang hi dinga meikuang in kang zo lo ding ahih manin thaman ngah ding hi. A nasepnate a kangtumte ahih leh, a mimal in hotkhiatna ngah veve ding hi (I Cor 3:10-15). Thaman hawm Ni ciangin mihingte upmawh bang hi khol lo thei kha ding hi. A puatham in a kilang velval nasepate ahi a, a sungtawng ah a kilang lo nasepnate ahi zongin meikuang tawh kisittel ding hi. Tua Ni ciangin a dik le a diklo nasepnate kitel pan ding hi. Pasian’ deihna tawh kituak nasepnate ahih ding thupi mahmah ding hi.

Tuu le Kel Thukhenna:  Matthew 25:31-33 ah “31Mihing Tapa in a minthanna le a ma vantungmi siangthote khempeuh tawh hong pai ciangin a ma minthanna kumpi tokhom tungah a hong tu ding hi.… 33 Tuute a taklam ah kelte a veilam ah a koih ding hi” cih Tuu le Kel Khenna na gen hi. Pawlkhat in tuu le kel khenna Kum Tul Manna madeuh in piang hi ci hi. Pawl khat leuleu in Tawntung Hun kipatma deuh (Kumtul Manna khit) in piang hi ci uhi (Matt 25:31-41). Lai Siangtho a bupi in i enkak ciangin, Kumtul Manna madeuh hi leh kituak pen hi. Gimna Lianpi kipat ma-in Rapture ah misiangthote paikhin ding ahih manin hih tuute in Rapture misiangthote hi lo ding hi. Hih Tuute in Rapture khitzawh Pasian thuumite hi dinga, Gimna Lianpi sungpan a suakta Gentile mite Kumtul Manna ah a lutthei ding le lutthei lo dingte kisittel nadingin a kibawl thukhenna ahi hi.                                                                                                                                                 Jerusalem khuapi gei Jehoshaphat kuampi ah Gimna Lianpi panin a suakta Gentile mite thukhenna  thuak dingin kikaikhawm ding hi. Israel ading thukhenna a tuam in om khin ahih manin hih mun ah amau kihel lo ding hi (Ezel 20:34-38). Hih thukhenna  Mangmuhna 20:11-15 ah a kigen misi-thokikte thukhenna  tawh kibang lo hi. Kumtul Manna ah luttheih nadingin a kisam thu Zeisu in hih bangin gen hi: “… hih ka sanggamte a neupen khat tunga na bawl peuhmah uh kei tunga hong bawl na hi uh hi” ci hi (Matt 25:40).  Matt 25:45 ah Zeisu in “hih mite a neupen khat tungah na bawlloh khempueh uh, kei tungah zong a hong bawl lo na hi uh hi” ci hi.” Zeisu min tawh ama sanggamte (Israelte) tui hai khat peuh a suah-a a panpihte in Kumtul Manna ah lut thei ding uhi. Tua bangin a bawl lote in lut thei lo ding uhi.

Hih Tuu le Kel Thukhenna in Kumtul Manna ah a lut thei dingte kisiansuah thukhenna ahi hi. Hih mun ah gamtat hoihna tawh tatkhiatna kingah tawh kibang hi. Ahi zongin James 2:26 ah “Gamtatna kihel lo upna in a si hi” na ci hi. Gamtatna in tatkhiatna ngahna gahte hi zaw hi, cih kimu thei hi. Gimna Lianpi in “Jacob gimna hun” the time of Jacob’s trouble (Jeremiah 30:7) kici hi. Pasian in Jew thuumlote a dantat hun hi ding ahih manin Israel gam ah mite sehthum suah sehnih sikhin ding uhi (Zecha 13:8). Satan mahmah in Jew mite tanglai pan kipan bawlsiat-suksiat dingin a sawm tawntung mah bangin hih hun ah Satan in khatvei hong hanciam lai ding hi. Hih bang hun sungah Jew mite anvak, puansilh guan, thong le inn ah a va veh a va khoi ngamte in Pasian sungah upna gil nei taktakte bek hi ding uhi. Tua bang upna neilote in panpih ngam lo ding hi. Ahang in Israel a panpihte in zong nasia takin bawlsiatna thuak ding uh ahih man hi. Pasian’ hehpihna a san manun Pasian mite ahi Jewte tungah a upna uh a lakkhia taktak ahi uhi. Hih Gentile mite (Tuu-te) in tua bang upna a neih man-un Pasian Gam sungah a lut thei uh hi a, tua bang upna a neilote (Kel-te) in tawntung sihna Hell lam zuan ding uh ahi hi.

A Lian Tokhom Kang Thukhenna (Mang 20:11-15)

Thukhen Mangpi Zeisu Khazih in a Lian Tokhom Kang tungah tu in a lipkhaphuai pen thukhenna hong nei ding hi (Mang 20:11).                                                                                                                                              A Lipkhaphuai Pen Thukhenna: A lian ‘the great’ (Greek-megas) kammal in a phacia (size), a hihzah (degree/intensity) le a thupitna (dignity) genna ahi hi. Hih thukhenna in thukhennate lakah a lian pen thukhenna hi ding hi. Adam’ tapa Cain pan kipan Kumtul Manna bei dong a kikhol a sisa thuumlote khempuh tungah thukhenna hi ding hi. A kang (white) in a siangtho, thuman le thutang guptuam om lo a kikhaikim thukhenna hi ding hi, cih lahna hi. Tokhom kammal in Mangmuhna bu sung bekbek ah 30 vei sang a tamzaw kizangh hi. Ahih hangin hih a Lian Tokhom Kang in Tokhom dangdangte tawh kilamdang hi. Tawntung nuntakna adingin Thukhenna Tokhom ahih manin a thupi pen, a lianpen le a lipkhap-huai pen thukhenna tokhom ahi hi.                                     A Mun: Mang 20:11 ah “Leitung le Vangtungte Ama mai panin kihemkhia in amau ading mun om lo hi” cingiat hi. Peter Nihna 3: 7, 10-12 ah Van le Lei kisuasia in a sung a om nate khempeuh tawh kangtum in tuisuak mang ding uhi ci hi. Van thak le Lei thak kibawlkik nailo ahih manin hih thukhenna mun in Leitung ah hi lo in Vangtung ah zong hi lo hi. Pasian in a thuneihna lak hi. Satan, dawite, thuzuau kamsang le sapi hemkhia in Hell sungah (Mang 20:10) khiakhinta hi. A sisa thuumlote thukhen ding bek kisam lai hi. Satan, mawhna le mawhneite omna Van le Leitung Pasian in susia in hemkhia mang hi. Pasian in a sisa thuumlote thosakkik in a tokhom mai ah kaikhawm in Van le Leitung kisuksiatnate khempeuh ensak hi. Mawhna le Satan gitlohnate’ a phawksak thei ding na khempeuh Pasian in hemkhia gai ahi hi (Mang 21: 4; 22:3).                                           Thawhkikna[1]: Mangmuhna 20:12-13 ah “A lian a neu misite tua tokhom mai-ah dingin laibute a kilem ka mu hi. Tua ciangin a nungta mite a kigelhna laibu a dang khat zong a kilem ka mu hi. Amaute’ gamtatna tua laibute sungah a kigelhna tawh kizui-in misite tungah thu a kikhen hi. 13Tuipi sungah a om misite, tuipi in hong pusuah a, Sihna le Misite’ Gam in zong amau sungah a om misite hong pusuah uh hi. Tua ciangin a vekpi-in amaute’ gamtatnasa tawh kizui-in thu a kikhen hi.” Tangtawngpek akipan thuumlo misi khinsate tawntung thukhenna thuak dingin kithokiksak ding hi. A sihna phual munmun panun kisamin kipuak ngelhngelh ding hi. Tuipi in a sungah a om misi-luangte puak ding hi. Leitung (sihna hankhuk) ah a kiphum misi luangte kisuahkhia in kipuak ding hi. Misite’ Gam (Hades) ah a kikhol misi khate zong kisuahkhia in kipuak ding hi.

A Dawldawl Thukhenna: Zeisu in nakpi satna le kidamsat zawdeuhna a genna ah thukhenna a dawldawl in om ding a gen ahi hi. Luke 12: 47-48 “A topa’ deihna thei napi-in a topa’ deih bangin a gamta nuam lo nasem pa pen nakpitakin kisat ding hi. 48Ahi zongin a topa’ deihna a theih lohna hangin satthuak nading a gamta kha nasem pa pen kidamsat zawdeuh ding hi. Tampi a kipiakna pa tung pan tampi kikal ding a, a tamzaw a ki-apna pa tung pan a tamzaw kikal ding hi,” ci-in a dawng hi.” Hell sungah thuakna a tuamtuam om ding hi cih LST mun tampi ah kigelh hi (Matt 10:15; 11:22, 24; Mk 6:11 & Heb 10:29).

Thukhenna Bawlkhol Lo Ding: I Cor 4:5 “Tua ahih manin a hun a tunma-in kuamah mawhsakin thu khen kei un. Topa hong pai ciangin a tawpna thukhenna hong om ding a, amah in thusimte hong pholakin, mihingte in a lungsim sung uhah a ipcip uh thute hong telkheh ding hi. Tua ciangin mi khempeuh in amau’ ngah dingin a kilawm phatna, Pasian’ kiang panin a ngah ciat ding uh hi.” Nisim nuntakzia tungtawn in thukhenna om ding hi (cf. II Cor 5:10). Ko pawlpite nasepna in pawlpi dangte nasepna sangin nasia zaw thupi zaw in pawlpi dangte nasepna bangmah man lo hi, cih bang in thukhenna bawl khol kei ni. Nasepna gina le gina lo thukhen ni ciangin kitel pan ding hi. Mihingte muhna ah a nasia pente zong Pasian muhna ah nasia pen khol lo thei khalel ding hi. Mihingte muh khakloh nasepna thupi zong tampi om kha thei ding hi. Paul in I Cor 4:4 ah “A kisehna hun mateng in thukhenna na kibawl khol kei un; Topa hong pai dong na ngak un” ci hi. Tua ahih manin, Kidawm Ni!

Thukhupna: Rapture khit ciangin Gimna Lianpi kum sagih sung om ding hi. A zomah Kumtul Manna om ding hi. Kumtul Manna ah a luttheite in tatkhiatna ngahte bek hi ding hi. 144, 000 Jewte le amau teci panna hangin tatkhiatna ngah mi tampite hong lut ding uhi (Mang 7:4-9). Kumtul Mang hun sungin tatkhiatna ngah nute pate in ta hong nei ding uhi. Amaute in mawhnei in hong suak ding uh ahih manin Zeisu a sang le a sanglo nam nih hong om ding uhi. Hong suakthakte lakah a umlote lak panin pawlkhat in a puatham kineihna tawh Khazih makaihna hong zui ding uhi. Adang pawlkhat leuleu in Khazih thakhat in hong langdo pahin thukhenna thuakpah sibaih pah ding uhi (Is 65:20; Mang 12:5). Kum Tul beikuan ciangin a thuum kineihkhemte in hencipna pan a kikhahkhia Satan’ thapiakna hangin Khazih hong langpang ding uh-a Khazih mah in sumai mangziau ding hi (Mang 20:7-9). Hih Kumtul Hun sungin a site thukhenna thuak dingin hong thokik ding uhi (Mang 20:12-13).  Nuntakna Laibu Pi hong kilem ciangin kikhen tawntungna hun hong tung taktak ta ding hi (Mang 20:12). Hih Laibu sungah kua in nuntak tawntungna ngah in kua in sih tawntungna thuak ding cih kipulak hi. Kua in tawngtung Vantung manawhin, kua in tawntung Meilipi Hell khuk sung manawh cih hong hilh ding hi. Thuumlote adingin hih thukhenna in kahna le hagawina kipatna taktak hi ding hi.                                            Pasian in lungduai takin mawhneite kisikkik ding a ngak ngiungeu itna tawh kidim Pasian ahi hi. Pasian lungduaina in mawhneite kikhel hun ding a ngak hi: “Eite khat zong kisia loin i vekpi in mawhna i kisikkik ding hong deih manin lungduai takin hong ngak ahi hi” (II Pe 3:9b). Zeisu a sang nuamte Pasian in hong ngakngak lai ahi hi. Tuni in gupkhiatna ni, ahi hi. Zeisu nang tangin si in thokik hi, cih na lungsim sungah na upna a, na kam tawh na pulakkhiat leh tatkhiatna na ngah hi, ci-in LST in gen hi (Rom 10:9, 10). Gamtat hoihna le hanciam zawhna tawh vantung kitung zo lo dinga, Pasian hehpihna upna tawh i san man bekin tatkhiatna kingah thei ahi hi (Eph 2:8, 9). Zeisu na san naikei leh, a hun om lai-in sang pak in, sanggam aw! Zeisu sang nuam loin a lungsim a khauhsakte LST in hih bangin na gen hi: “Lungsim khauhin na kisik nop lohna hangun Pasian’ hehna le a manin a thukhenna a hong kilat Ni ding ciangin na gimthuak ding uh a nasia semsem dingin a bawl na hi uh hi. 6Bang hang hiam cih leh Pasian in mi khempeuh a gamtatna uh tawh kizui-in thukkik ding hi” (Rom 2:5, 6). C. S. Lewis in “mawhna i cih in mikhat in Pasian kiangah ‘Taikhia in, kei kia hong koih khong lel in!’ a ci tawh kibang-a, Hell in a tawpna ah ‘Na deih bangin piang ta hen!’ a ci tawh kibang hi” ci-in gen hi. Na lungsim khauhsakin nang deihna na zuih leh, nang deih bangin piang takpi in tawntung meikuang Hell sungah na tung takpi ding hi. Na lungsim nemsak in Pasian deihna na zuih leh, Pasian deih bangin piang takpi in tawntung nopna Vangtung ah na tung takpi ding hi.

[1]Thuciam Lui sung a si midikte le Gimna Lianpi sung a si midikte,  Gimna Lianpi khitphet in kithokiksak ding hi (Dan 12:2-3; Matt 16:27; Mang 20:4-6). Dan 12:2-3 ah midikte le midiklote thawhkikna a kikal ah kihalsak lo-in gawmkhawm hi. Dan 12:13 ah Thuciam Lui midikte thokik in thaman kipia ding cih na gen hi. Dan 12 leh Mang 20:4-6 enkakkhawm leng, midik a sisate Kumtul ma in kithosak in midiklo a sisate Kumtul khit ciangin kithosak hi, cih kimu thei hi. Midikte thawhkikna  ‘Thawhkik Masak’ kici-a, Kumtul Manna kipat ma hi. Kumtul Manna khit ciangin Thawhkik Nihna  (Mang 20:12-13) in midiklote thawhkikna hi.