Zolai Malgawmzia 2

  1. A tuampian laimal gawmzia pawlkhat
    1. Meii (n) – hih kammal pen van a, meii (cloud) genna hi. Cope Topa in adang a awsuah kibang kammalte tawh a kikhen theihna dingin “i” khat a behlap ahi hi. Adang kammalte: 1). Mei (n) – a sa mei (fire), a kangthei mei (flame), electrik mei (electricity); 2). mei (n) – ganhing taw a mei (tail)
    2. Inn (home/house) -hih pen adang kammal ahi “in” tawh a kikhen theihna dingin “n” khat a kibehlap ahi hi. Adang kammalte:1).  in (particle- normative affix) – a sem/ a a kitheihna dingin a kawk kammal ahi hi. Gen: Jesuh “in” lampi ahi hi; 2). in (particle) – kammal, laimal khat nunga zui-in kizang hi. Amah kia in khiatna nei lo hi. Gen: Ahih manin, tua bangin, limtakin; 3). in (particle- verbal imperative affix) – sawlnate ah kizang hi. Sepna lak kammal (verb) nungah zui hi. Gen: Pai in, sem in, tu in.
    3. Tuu (n) – ganhingtuu hi. Kammal awhsuah dangte tawh a kikhen theihna dingin “u” khat kibehlap hi. Adang kammalte: 1). Tu (n) – lokhawhna tu (hoe); 2). Tu (v) – sual/ sofa tungah tu, a taw tawh tu (sit); 3). Tu (v) – gul in tu (bite). Ak in tu; 4). Tu (v) – vanleng tu (land).

 

  1. Laimal pawl (Phrase) tomlakzia
  1. Apostrophe zatna – Eipau ah mikang lai dan mahin i kammal khat i tomlaknop, i melhnop ciangin ( ’ ) apostrophe kizang hi. Gen;
  2. “Topa in” i cih ding pen a tomzawin “Topa’n”
  3. “Zawhna ding” pen “zawhn’ng”
  4. “Kei in” pen “ken” hi lo-in “ke’n” hi zaw hi. Ai zang mi tampi takin “ken” zangin kitel ahih manin, zat theih veve hi. Ai zong a man i zat theih ding hoih zaw ding hi.
  5. “Amah in” pen “Ama’n”

 

  1. Laimal pawlkhat phiatkhia – Laimal lomkhat tom lak nadingin laimal pawl khat phiatkhiat kul hi. Gen:
  2. “Ahi hangin” pen “Ai hangin”/ “Ai hang”.
  3. “Tua ahih manin” pen “tua manin”/ “tua man”
  4. “Tua ahih ciangin” pen “tua ciangin”/ “tua ciang”

 

  1. Laimal (letter) phiat le laih
  2. “Koi ah pai ding” pen “koi pai ding” ahi kei leh “Kaw pai ding”/ “Kawh pai ding”
  3. “Nang” kihel lo ding – Nang (You) (Pronoun – subject) pen laigual (Sentence) sungah kisel/kimangngilh bawl thei hi. Gen:
  4. Nang koi ah pai ding?” pen a tomin “Kaw pai ding” kici ziau thei hi.

 

  1. A tuampian kammal pawlkhat
    1. “Te” zatzia
      1. “Te” pen amah kia-in te ziahziah te diamdiam cihdan in khaitna nei hi. Gen: a puan te dialdial
      2. Na khat peuh a tam i gen ciangin “te” kibehlap hi. Gen: Mawtawte, Saite
      3. Kikhenna, tuamkoih/ tuamsehna ah zong kizang hi. Gen: Amaute, kote, Tedimte. Hih mun ah kikhenna/ pawltuam lahna bek zong hi thei a, a tam a lahna zong hi khawm thei hi. Gen; Hih pa pen Tedimte hi, i cih ciangin amah pen Tedim khuami hi, cihna hi a, amah bek tampi hi tuan lo hi. Ahi zongin, amuate pen Tedimte hi, cihna ah “te” in amau pen Tedim khuate bek hi lo-in khat sang tamzaw hi, cih zong hong lak hi.
    2. Ei le Ko

Ei pau in “ko” a cih  khit ciangin “ei” teng kicibeh thei lai hi. Ko lak pan ei teng/ eiteng lak pan ko teng, cih danin khenbehna-in kizang hi. Mi dangte in hih bang kammal nei lo uh, ci hi. Mikangte in we/us zang uh hi.  We/us khen behna kammal om lo hi. Hih hang mahin eimite pen a kikhen phadiak/ a kithutuak lo pahdiak minam ihih lam ipau ikammal in hong lak hi.

 

    1. Zaknop – Laibu simin a thu hoih isak ciangin “zaknop” mah kici hi. I bil tawh i zak bangin kigen hi. Video bangin i mit tawh imuh ahih hangin hih laibu muhnop tak ei, kici ngei lo hi. Tu lamlam ciangin, “simnop” zong kizang tektek hi.

 

    1. Puakpaih – Inn lam ah van pua-in lam lang khanwg i tun’ ciangin a vante tua lai mun ah kikoih kinusia photna pen “Puakpaih” kici hi. A puakna ding mun taktak i tunma lamkal ah i van i suahkhiat pen “Puakpaih” kici hi.

 

    1. Laklawh – An ne laitak, kham nai lopi, vak dingin hong kisap ciangin i annek pen man nai lo, bei nai lo, i gil vah nailohna pen “laklawh” kici hi. Duh lai pian cih nopna zong hi kawm hi. Nasem laitak bang hi leh, anepsep zom nuam lai, zop ding om, man detak cihna hi. Kawlte pawl khat bangin hong zat pihin, “laklawh dekua” ci nong uh hi.

(Zop lai ding)

(Etkak: Zomi Literature: Quo Vadis? By Rev. Pau Lian Mang – A PESTEL Talk video on Facebook)