KHA SIANGTHO’ LETSONGTTE A OMLAI MAH HIAM?

Lai-at: Rev. Khua Thang

Korin Masa 13:8-13

“8Itna in kip den hi. Ahizongin kamsannate ong khawl dinga, kamtuam paunnate zong ong dai dinga, thu theihna zong maimang ding hi.

9Banghanghiam cihleh akicing loin i thei-a, akicing lo mahin kam i sang hi.

10ahihhangin KICINNA ong tun ciangin kicinlohna a mangthang ding hi.

11Ka naupan lai-in naupang bangin ka pau-a, naupang bangin thu ka khinkhai hi. Ahih hangin ka khankhit ciangin naupang’ nate ka paikhia hi.

12Tulaitakin limlang tawh et bangin asiang phaloin i mu hi. Tunung ciangin kimaingatsa-in i mu ding hi. Tu-in akicing loin ka thei hi. Tunung ciangin Pasian in kei hong theih bangin ka thei ding hi.

13Tu-in upna, lametna leh itna, hihteng thum a om uhi. Ahizongin hihteng lakah ITNA alianpen hi.”

Pasian thu-ummite lakah Kha Siangtho’ letsongte “om nawn lo hi,” a ci le “om lai mah hi,” a ci nam nih om uh hi. Hih upna nam nihte in Lai Siangtho Korin Masa 13:8-13 bulphuhin amau’ upna ciat maan hi, ci uh hi. Hih upna nam nih tawh kisai-in tuhun adingin koi pen Lai Siangtho tawh kituak zaw hiam, cih i kikum ding hi.

Amasa penin Korin Masa alian 13 pen ITNA tawh kisai phadiak hi. Itna thu ahih diakna pen itna kihello Kha Siangtho’ letsong khempeuh in man neilo hi (13:1-3). Itna in lametna le upnate sangin lianzaw hi (13:13). Itna (Agape) pen Pa le Khris kikal itna (Johan 15:10; 17:26) zong ahi hi. Paul in itna kisapzia (13:1-3) le itna in bei hun a neihlohna (13:8-13) ciantakin hong hilh hi.

Korin Masa 13:8 i et ciangin ITNA pen Kha Siangtho’ gah (Gal. 5:22) hi-a, kamsanna, kamtuam le lungpilnate pen Kha Siangtho’ letsongte (12:1; 14:1) ahi hi. Kha Siangtho’ letsongte in beihun nei-a, ITNA ahih leh beihun nei lo hi. Kha Siangtho’ letsongte pen Khris’ pumpi a khangcin nading (Ef. 4:11-16) hi-a, KICINNA hong tun ciangin bei ding hi (13:10).

KICINNA (13:10, Greek:  toteleion) bang hun ciang hong tung ding, cih tawh kisai-in muhna atuamtuam om hi. Hih muhna tuamtuamte tungtawnin Kha Siangtho’ letsongte “om nawnlo” a cipawl le “omlai mah hi” a cipawl, ci-in Pasian thu-um nam nih om hi.

KICINNA bang hun ciang hong tung ding cih thu, Lai Siangtho kantel deuh pawlkhat ii muhna anuai-a bangin i en ding hi.

Khatna-ah: KICINNA (toteleion) cih pen Pasian a um mite in upna-ah picinna (maturity) a gen hi, a ci om hi. Lai Siangtho kantelpa khat ahi Robert G. Gromacki in a genna-ah KICINNA pen “apicingta pawlpi hi” ci hi. Hih upna pen Thomas R. Edgar in na sang thei lo hi. Banghang hiam cih leh, A.D. 70 hun pawlah Pawlpi pen upna lamah “picing’ hi, cih Lai Siangtho sungah kigelh lo hi. David Lim in zong a genna-ah Paul in KICINNA a cih ciangin “Lai Siangtho hong om hun” (ahih keileh) “Pawlpi in upna lamah picing hi” a ci nuam ahi kei hi, ci hi.

Nihna-ah: Lai Siangtho kantelpa khat ahi Kenneth L. Gentry, Jr. in kicinna a cih pen “Thuciam Thak bu 27 a kineih hun hi” ci hi. Ahizongin Donald Lee Barnett le Jeffery P. McGregor-te in a genna-uhah Mangmuhna a kigelhkhitma kum sawmlom tampi lai-in Lai Siangtho Thak (Thuciam Thak) sunga thu omte kigelhkhin zo pek hi, ci uh hi. Tua ahih manin “Lai Siangtho Thak (Thuciam Thak) a om teh Pawlpi in upna lamah picing hi” cih pen piang theilo hi, ci uhi.

Thumna-ah: Topa Jesu hong paikik ciangin kicinna om pan ding hi, a ci om hi. John Calvin in a genna-ah mihing khatciat i sih ni-a kipan KICINNA hong kipan a, thukkhenna ni ciangin kicing taktak bek ding hi, ci hi. W. Harold Mare in zong Topa Jesu hong paikik ciangin KICINNA om pan ding hi, ci hi. Gordon D. Fee genna-ah KICINNA cih pen tuhunah a omthei ding hilo-a, Topa Jesu hong paikik hun tawh kisai hi, ci hi. Stanley M. Horton’ muhna-ah Topa Jesu hong paikik ciangin akisia theilo pumpi thak i nei dinga, tua ciangin KICINNA hong om pan ding hi, ci hi (Korin Masa 15:53-54).

Atung a i kikupsa muhna nam thumte lakah athumna pen, tuhun tawh kituakpen hi. Banghang hiam cihleh, Kha Siangtho’ letsongte pen Pasian um mite apicing sak dinga hong kipia hi-a, kuamah apicing khin om nai lo ahih manin tua letsongte i kisam denlai hi. Pasian um mite in PICINNA lam a manawh i hi-a, Topa Jesu tawh i kimuh ni ciangin hih i leitung pumpi hong kikheelin, asia theilo pumpi tawh i om teh PICINNA taktak i neipan ding hi.

Tua ahih manin Paul in tulaitak i nuntakzia pen naupang gamtatzia tawh gentehin, PICING nuntakzia pen upa mi khat-i nuntakzia tawh genteh hi (13:11). Hih thu tawh kisai-in Lai Siangtho kantel khat ahi Fee in a genna-ah, “Paul in, ‘Naupang bangin thu ka gen/ngaihsuna, ka khankhit ciangin naupang vaite ka nusia,’ a cih ciangin naupangvai nate nusia, cih a genna hi loin tuhun le mailam thute a tehkak nopna hi,” ci hi. Naupangte in khantoh ding a kisap mah bangun tuhun Pasian um mite zong kha lamah PICIN tohtoh ding i kisam hi. Khalam PICIN tohtoh nadingin Kha Siangtho’ letsongte a kisam i hi-a, adiakin Kamtuampauna le Kamsannate i kisam diak hi (14:1-5).

Paul in naupang le upa thu a tehkakna in bang thu hong telsak hiam cihleh, Pasian’ hong lah thute in Gupkhiatna i ngah nadingin kicinga, ahi zongin Pasian in avekin hong lakkhin pah loin Amah tawh maitang i kimuhteh avekin hong lah thute i teltheih pan ding hi. Hih thu pen Paul in tulaitaka i theihna pen limlang sungah i et, a siang sinsen lualo tawh a kibang hi-a, nung ciangin siangtakin i mu ding hi, ci hi (13:12).

Atunga i kikupsa mah bangin Lai Siangtho kantel pawlkhat in KICINNA cih pen Pasian um mite’ upna-ah a PICINNA a gen hi, ci uhi. Ahi zongin Lai Siangtho sungah Pasian um mite, upna-ah picing hi, cih mun khat beek-ah akigelhna om lo hi. Paul in, “Kei hong etteh un,” ci zawlai hi (Korin Masa 4:14). Tua ahih manin Pasian um mite pen Topa Jesu tawh i kimuh dong upna thu-ah a PICING semsem dingte ihi hi.

Azomah en leng: Lai Siangtho kantel pawlkhat in Lai Siangtho Thak (Thuciam Thak) hong om hun pen KICINNA hun hi, ci uhi. Hih zong thudika santheih ding hi lo hi. Ahang in Paul in Korin Masa a gelh hun (A.D. 55) pawl-a Kha Siangtho’ letsongte pen A.D. 100 hun ciangin a om nawnlo dingin ummawh lo ding hi. Tua banah Thesalon Masa 5:19-20 ah Paul in, “Kha Siangtho na mit sak kei un. Kamsannate na simmawh kei un,” ci hi.

Atawpna-ah KICINNA hun pen misiangthote a kilaktoh hunah hong tung ding hi, cih pen thudika sanhuai thu ahi hi. Paul in tuhun Pasian umte’ dinmun pen naupang tawh hong genteh mah bangin naupang khat a kumzui-a a khantoh bangin ei Pasian umte zong kha thu-ah PICINNA lam manawhin i khantoh toh ding ahi hi. Topa Jesu tawh i kimuh ciangin bel, akhankhinsa upate mah bangin khanbeh lai ding kul nawnlo dinga, na khempeuh hong KICINGTA ding hi. Topa Jesu tawh maitang i kimuh ni dong khantohtoh akul hi-a, tua khantoh nadingin Pasian in Kha Siangtho’ letsongte hong pia ahi hi. Tua ahihmanin tuhunin Kha Siangtho’ letsongte a om lai mah ahi hi. ITNA in UPNA leh LAMETNAte sangin a letzawk mah bangin hih Kha Siangtho’ letsongte pen ITNA tawh i zatsiam ding akul ahi hi.

 

(Siapa pen Phillippines ah doctorate a kah laitak hi.)

 

Etkak laibute:

Gromacki, Robert G. The Modern Tongues Movement. Phillipsburg, NJ: The Presbyterian and Reformed Publishing Co., 1972.

Edgar, Thomas R. Miraculous Gifts: Are They for Today? Neptune, NJ: Loizeaux Brothers, Inc., 1983.

Lim, David. Spiritual Gifts: A Fresh Look. Springfield, MO: Gospel Publishing House, 1991.

Gentry, Kenneth L., Jr. The Charismatic Gift of Prophecy: A Reformed Response to Wayne Grudem. Memphis, TN: Footstool Publications, 1989.

Barnett, Donald Lee., and Jeffery P. McGregor. Speaking in Tongues: A Scholarly Defense. Seattle, WA: Community Chapel Publications, 1986.

Calvin, John. The First Epistle of Paul to the Corinthians. Translated by John W. Fraster. Grand Rapids, MI: Wm. B. Eerdmans Publishing Company, 1960.

Mare, W. Harold. “”1 Corinthians.” In The Expositor’s Bible Commentary, vol. 10. Grand Rapids, MI: Zondervan Publishing House, 1976.

Fee, Gordon D. The First Epistle to the Corinthians. Rev. ed. Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans Publishing Company, 2014.

Horton, Stanley M. I & II Corinthians: A Logion Press Commentary. Springfield, MO: Gospel Publishing House, 1999.