Zomite’ Pa, Rev. Dr. Chin Do Kham
A kaikhawm: Endikpawl
I zahtak mahmah Sia Do Kham (Rev.Dr.Chin Do Kham) pen Zomi Aksipi I cih mahbangin tu ciangciang amah dan a, Zomi sungah itna nei a nasem zo, pawl deidan lo a nasem zo, a niam mite lamto, pahtawi huaite pahtawi zo ding dang ki-om nailo phial hi. Minambup ii etteh haui mahmah khat ahi hi.
Zomi ASKSIPI a cih tak mahmah khat hi mawk hi. Amah bang lungsim nei eimi lak ah tampi kisam lai hang. Ama hangin Global Zomi Alliance (GZA) hong piang a, Zomi Pawlpi tuamtuam ni dang a, a kiho ngei lo makaipite hong kihosak a, Zomi sungah I muan mahmah Doctor piteng thu hong kikum uh hi. Pawlpi lungsim tawh a kideidante ki-itna hong piangsak hi.
Siapa pen 1959 March 19th ni-in Pa Lam Za Gin (Hatlangh) le Nu CingZa Dim (Hatlangh) tesungpan-in, Saipimual khua ah suak hi. Piangpih unau 14 lak ah amah pen a kua na hi. 1990 -kum in alawmnu Dr Add Siraporn Kham tawh kiteng inTanu Mary Cing Kham (21) le tapa Joshua Gin Kham (17) te nei uh hi. 2013 October kha 13 ni in DC khua a tungna Hotel ah a tawlngak laitakin hong nusia hi. Amah phawkna in Tedim Khuapi, Bethel Bible College sang a, Library Hall pen Rev. Dr. Chin Do Kham Memorial Hall ci-in Phawkna le Pahtawina in kikoih hi.
Mi pahtawi tak asak nakleh atheih ngeilo, apawlpi kibat pih loh, a khua atheih ngeiloh hang panpih in lamto nopna lungsim nei den hi. 1994 kiim a kipan Tedim va ciah zelin, Tan 10 mat kician tawh a ong pilna nei maban zom zo lo tampi, Dr.Thuam Khan Thang min kaikhawm sakin sang maban zop nading sum le paai, thu le la tawh huhna nei den hi. USA sangkah ding a vaihawmsak tampi zong om hi. Lasiam, thugen siam mi tampi USA ah apai nading lampi geelsakin amahmah in USA sungah mawtaw hawlsakin vakpih kawikawi hi.
A khua uh Siapimual, Chikha, Tuimui, Teidm le Tonzangte ah sangkah kawikawi-in 1978 kumin Tan 10 zo hi. Tua panin 1979-1984 kikal Yangon a Evangelical Bible College (EBC-Yangon) ah BA la hi. 1988-1990 sung ACTS, Korea ah M.Div va la leuleu hi. 1991-1994 sungin Oral Roberts University (ORU), Tulsa ah D. Min. ngah leuleu hi. Trinity International University, Chicago ah 1996- 1998 kikal Ph.D (Intercultural Studies) le 2003-2005- Scholar in Residence for Ph.D Educational Studies Program te na la leuleu hi. Pastor sep kawm mahin pilna lam zong na nak hanciam mahmah ahih manin, Zomi sungah Doctorate thuap 3 a ngah masa pen zong hi pah hi. Tulai siate etteh ding hoih mahmah khat ahi hi.
US a pai ma, 1985-1987 kikal Grace AG Church, Yangon ah Khangno Pastor sem hi. US a tung zawh a kipan mikang pawlpi tuamtuam ah a sang kah kawmkawm mahin sia/ Pastor va sem kawikawi hi. Leitung gam 35 valah Master le Doctoral sangnaupangte laihilh in, Pasian thu gen-in vak kawikawi hi. Khanlawhna khawmpite bawlin, thusinnate pia-in “ A Cidam Pawlpi” cih thulu tawh thudotpi (Consultant) zong sem hi. NIV-New Life Bible Study pen ei Zolai tawh a piangkhiatna dingin zong deihtakin na hong sem hi.
Biakna, Academic lam bek hi loin, gam le minam adingin zong na lian tampi a sem hi. A tungah i genna mah bangin GZA ah thuvanpi kum tampi hong sem hi. Leitungbup Zomi Innkuan Kipawlna (LZI) ah 2009-2012 kikal, le Zomi Innkuan USA (ZIUSA) ah 2007-2011 sungteng lutangpi a sem tuak hi.
A sep a bawlna le a citaknate hangin 2006-2007- “Outstanding Faculty Service Award” ORU pan in ngah hi. Minam ading a sepna hangin 2009- “Hawmsiam Zuapa” ZYA pan in pahtawina kipia hi. Tedim kampau Zomite tam penna Tulsa khua ah zong a na tualbial masa pen ahihna le a mipihte a huh a panpihna hangin “Tulsa Khuasat Pa” cih Pahtawina min kipia hi.
Tulsa tung masa bek hi loin, la lam ah zong a na madawk mahmah khat ahi hi. 1980 kum in Burma Radio Station pan la khumin ei Zomi sungah a sa masa pawlin kihel hi. 1981Kum in Imphal Radio Station panin la pawl khat khumin Paite program pan a khahkhia thei zel uh hi. Zomi Studio lakhui masa penpen “Agape” Vol.1 ah zong la na sa khin hi. 2000 kum in “Zeisu Pahtawi Ni” cih la khum in CD tawh Philippines gam pan hawmkhia hi.
Siapa nuntakna enleng, a hanciamnate kimu thei hi. Pastor sep kawm mahin pilna mah na thupisakin sangmah na kahkah mai-in doctrate thuap 3 bang hong la giap hi. Tua manin a Pasian nasepna zong muibunin midangte in zong hong zahtaksak pih mahmah uh hi. Minam vai ah zong pawlpi le kampau khawng deidan het loin na hong sem hi. Galtai, gambeel, pemta, sum thalawh cih vaite tawh kisai-in Mizoram Chief Minister tawh ahi zong, UN zum makaite tawh ahi zong phul theih na peuhah a na phul den ahi hi. US gam zong a tung masa pen lam mah na hi-in a nungsang sangkahte le gambeel galtaite adingin lam sialsakin na hoih tampi na sem hi. Tulsa enleng, a khutmate kimu thei hi. Aksipi bangin lam hong lak, lam hong sialsak, Rev. Dr. Chin Do Kham hangin, ei khangthakte adingin, “bang zahin etteh huai, zahtak huai, pahtak huai, kipak huai ahi hiam!”
Siapa’ Kammal Hoih Pawl Khat
- ZOMI ihih manin thupha ngah ding hi lo hihang.
Thupha ngah thei lungtang i neih ding leh, thupha ngah thei bek ding hihang.
- Sum dollar tawh zatui kilei thei a, cidamna kilei thei lo hi,
dollar tawh an kilei thei a, ankam limna kilei thei lo hi,
dollar tawh lupna hoih mahmah kilei thei a, ihmut nopna kilei thei lo hi.
- Kam tungnung nop luatna in guallelhna kal masa lian pen hi.
- Online pan gam vei lelna tawh, i gam i lei kilumlet, kikhel hetlo ding hi.
- Singluang a tang le a kawi kilomhen thei lo a, na lungsim a kawi leh kuamah tawh cikmah hunin lom khat pum khat na suak ngeikei ding hi.
- PASIAN in mi khem peuh Sia(ဆရာ) in hong la lo a, a tamzaw thungen dingin hong sam hi.
- I muante muan hong bat loh ciangin kikhasia thei hi,
PASIAN muang leng khasiatna ding om lo hi.
- Bangzah takin na pil na siam zongin, pumpi ki-ukzawhna (စည်းကမ်း) na neih kei leh gamla tung lo ding hi teh.
- A pahtawi huaite pahtawi ding, a gualzote pahtawi dingin, a guallelte lam to ding.
- ZOMI te bulphuh Vaphual lim maw, Vaphual lungsim?.
- ZOMI te kap pih lam kisiam na pi’n, lungdam pih lam kisiam nai lo hi.
- Leitung ah mi lungkim penpente, a hau pen, a pil pen, a siam pente hi lo a, leitung ah a lungkim penpen mite in PASIAN koihna munah om a, PASIAN sawlna a semte, a lungkim penpente ahi hi.
- A beisa hun a i gualzawhnate i kisaktheih pih thapaai khak leh, i mailam a dingin guallelhna suak kik zaw thei hi.
- Ka sih khit ciangin pilna neipa hong kicih ding sangin, itna neipa hong kicih ding ka lunggulh zaw hi.