Khanlawhna Lapu Sia Thawng Kim
“Leitung sum zang leng beibei, Khol leng tam semsem.
Pasian thu pen khol leng beibei, Zangzang leng tam semsem”
Sia Thawng Kim
Thupatna
Sia Thawng Kim pen khanlawnna la tam a phuak penin kithei hi. Galhiam labu sunga a kisa mun pian late lakpan a tam zaw pen ama phuak ahi hi. Tua labute sungah laphuakte’ min kigelh lo ahih manin kua phuak cih kithei lo a na hi hi. Mailam ah kidop ding le phawk ding thu hi pah hi. Amah mahmah in Zolimtui Ministry ci-in a pat Pasian nasepna min tawh labu le lakhui pawl khat hawm khia a, Zolimtui Labu cih ahi zong, Zolimtui Series cih tawh ahi zong na hawmkhia zo hi.
Pianna thu
Amah pen 1954 kum December kha 12 ni- in Tuithang khua ah Pu Zel Khua Kai le Pi Ciang Khua Niang te sung pan a piang hi. A pa un zi kik nei-in a zi masa tawh unau 7 pha-in amah pen a gol pen nihna ahi hi. A sanggam pa Laphuak Lengtong Pauno pen a neu pen ahi hi. A nukik un ta 9 nei-in Laphuak Sia Cin Lian Thang (Thangno) pen a u pen ahi hi.
A pa, Pu Zel Khua Kai pen Tuithang khua tapidaw a suak masa pente lakah kihel hi. Tapidaw masate in biakpiakna a piak thei nadingin Pu Kai in siam lo pipi mahin Khristian masate tungah tapidaw late le sofa na hilh hi. Hih ama kipiak khiatna hangin Pasian in a tate tungah laphauk siamna le lasak siamna pia hi dingin kingaihsun hi.
Sia Kimte pen a neulai pekin Tuithang pan Tedim ah lalin, Sakollam ah niangtui sai hong uh hi. Tua hun lai, pawl kikhen nai loin Sakollam BYG ah lawp mahmahin kikhawm denin, pelh ngei lo hi. Sani la sinnate ah zong kihel den hi. Ahi zongin gupkhiatna taktak kitelcianna nei nai lo hi.
A Pianthakna thu
A tan giat kumin Tedim pan Zogam galkapte kipawlsatna Tuisan Zang camp ah laitai/kamtai (laikhak pua) in a pai laitak, kimanin Falam kipuak hi. Tua pan Monya thongpi ah kipuakin kum 3 a taang suak hi. Ahang in, a laipuak pen tua hun lai Tawlanzyi Konsel a langpang Pu Thual Zen makaih hiamtawi kipawlna le gam sung omte thu kizakna laikhak nana hi-in, kumpi langpangte huh sim, cih tawh a kiman ahi hi.
Tua bangin thong sungah a om laitakin, Mizo le Naga gam vai a kiman Khampat khuami Pu K. Man Lian (60) in Piancil pan Maangmuhna dong Laisiangtho simpihin, kikhopte pongman bawl pih hi, ci-in tua lai ah Sia Kim tawh a kia khawm Sia Hau Siam (Tg. Sawm Tung’ pa) in Zolimtui Labupi sungah na gen hi. Hih pen a mailam nungtakna bup adingin a thupi pen a tawphah Pasian kammal a ngahna uh a na hi gige hi.
Thong ah a om a sawt ciangin, a annek uh ginak lohluatna hang tawh gilsan natna vei-in khua phawk lo zah dongin sung pai tha bei-in zato a tung hi. Tua mun panin Pasian sapna a ngah hi. A nop ci mahmah mualkuam zang khat ah luitui luang sialsial a omna, lopate buh bangin engin hing silselin, vasa’ hamte ging silsialin, tua luitui dawn ding sakhi khat a mu hi. Tua laitakin vantung pan la khat kisa-in,
Topa ka za na aw
Nang kiangah nong sapna
Kalani Na si manpha tawh
Keimah hong sawp nuam a
Sakkik:
Kong pai hi, Topa,
Kong pai hi, tu-in,
Kalani a Na si pha,
Keimah hong sawpna in
Zawngkhal kihuai hangin
Ka tha nong khauh sak hi
Nengkha zong kibaang nawn loin
Mawhna nong sawp sak hi,
cih la kisa a za hi. Tua panin Tapa taimangpa bangin kiphawkin, kisikna lianpi tawh Topa zuan-in Jesuh gumpa le Topa in a sang thei pah hi. Tua maangmuhna tawh kizomin, “Te Diamdiam ding, Misiangte aksi bang Taang ding,” cih la a puak hi. Thumaan lopi-in thongkia hi ta mahleh, Pasian tawh kimuh lawh ahih manin a sia pen nangawng, a hoih pen a, a khel thei, Pasian’ itna a phat hi.
La lam hanciamna
A piangthak mapekin la ukin Radio pan mikang late ngai den hi. A piangthakma a phuak, mi theih deuh la ahih leh, “Akno ciauleu kaw pai ding” cih ahi hi. Thong a kiat sungin sep dingdang om tuan lo ahih manin, lasa in, aw kisin, awngawng, ci hi. “Zingsang le nitakin thongkulh dungah lampai kawmin lasa-in, awngin a aw bawl den hi. Clift Richard, Elvis Presley late sa-in a sakdan le a awluan ziate hoihsa mahamh hi. A aw bawl denin Lailote Cin Kap Thang in “Tu a Sehaal zong hambaih se leh” “Ih zawangngeu zong kamhakse leh” na ci liang hi,” ci-in Sia Kim’ la ukna hih bangin a lawm Sia Hau Siam in na ciamteh hi.
Thong pan (1968) a tuak ciangin sangkah kikin 1972 kumin Tedim gambup pan A list tawh tan 10 ong mi nih lakpan khat in na kihel hi. (Adang khat pen Sia Dr. Do Suan Mung ahi hi.) Kha sungah kibualin gup khiatna thu genin, la phuak la sa-in Kawlgam Vaigam sik kawikawi hi. Madalay ah kum 2 sangkahin tua pan a major Philosophy pen Mandalay University pan a kiphiat ciangin Yangon University ah kituah hi. Tua lai ah kum 2 kahin B.A (Philosophy) ngah hi.
Hih Yangon ah a sangkah sungin (1974-75) Myanma Radio (မြန်မာ့ အသံ) ah zong Zokam tawh la sa thei zel hi. Tua hun lai-in Chin programme ah Falam pau a kizat hangin, Zola bel kisa thei sam dan hi. Sia Do Kham in zong Yangon a sangkah (1980 kiim) lai-in Radio pan la sa zel hi.
Nasepna
University Sang man ciangin Tuimui khua, private sangah (1978) sangsia kum 1 sem hi. Tua pan Cinaan Zum (Telecommunication office) ah kumpi nasep ngahin Kanpalet, Tonzang le Yangon khuate ah abanbanin sem kawikawi hi. 1980 in Leilumte Ning Hau Cing tawh kiteengin tanu 3 le tapa 3 nei uh hi.
La phuakna le la lam sepkhiatna
Khanlawhna la a puah a tamzaw pen hih kumpina a sep hun sungtenga a phuak hi phadiak hi. A diakdiakin Tonzang (1987-1991) a om sung uh hi deuh hi. Ama gen ngeina ah, tua hun lai-in thu dangdang sangin Pasian thu tawh ka buai zaw hi, thungetna le Laisiangtho simna-in a hun a tawm zaw beisak ing, ci hi. Tua hun lai-a a phuak late pen zong nungta deuhin mihing lungsim bun deuh hi.
Tua hun Tonzang AG pawlpi in sia nei loin, Sia Kim in upa le sia a semkhawm zong hi mai hi. La pen bang hun, bang hun cih om loin, a sung lampan Khasiangtho in a piak hunhunin a ciapteh theihna dingin, ballpen le laidal notebook neu khat ta a vakvakna ah pua den hi, ci-in a zi in Zolimtui Labupi honpawi Yangon FGA biakinn ah gen hi. Zaan laitakin zong ngah thei ahih manin, lupna gei-ah laikung le laidal koih den hi. Atam zaw pen zingsang khuavak madeuh a thunget hun sungin ngah thei deuh hi. Pasian nasemte’ sermon laitak zong tua sermon tungtawnin Khasingtho in pia thei hi. A lawm Sia Hau Siam’ ciaptehna ah 1. Lam hoih ahi Lamluite dong inla zui in” 2. Beel tampi ong pai pih un” cih late pen Tonzang AG pawlpi ah Sia Kam Hau’ sermon tungtawn pana a ngah ahi hi. “Vangam a nopdan” cih pen Dr. Khual (ZBCM Sia Khual) sermon pan a ngah hi, ci-in ciaptehsak hi.
1993 pawl ciangin gamdang ah Laisiangtho sangkah ding ngimna tawh kumpi nasep pan pension la-in Yangon ah a om hi. Hih hun sungin la dawng 111 kihel Zolimtui Labu No.1 pen 1993 kumin khawmkhia hi. Hih labu tuamna tunga lim pen thong a taang lai-a, a maangmuhna sunga lim ahi hi.
1996 kumin a innkuan bupin Yangon ah kituahin Harvester Christian Center (HCC) ah a nuntakna a bei dong khut kilenin Pasian gam adingin ma pangkhawm hi. 1996 kumin la dawng 150 kihel Zolimtui No. 2 na hawmkhia kik hi. Amai kum 1997 in Zolimtui Series No. 1 Cassette lakhui hawmkhia hi. Series No. 2 pen 2000 kiim in hawmkhia kik leuleu hi.
Hunbit Pasian na sepna le sangkahna
HCC ah huhsia pastor a sepkhawmin Yangon MEGST ah Laisiangtho sang a kah hi. 2002 March kha-in Master of Divinity (M. Div) ngah hi. 2000 pan kipan HCC in a hon Harvest Theological Institute ah zong Dean sem hi. Laisiangtho sang mun 3 mun 4 ah zong lai hilh kawikawi hi. Pawlpi homecell le Zomi kipawlna veng homecellte ah zong lawptakin a innkuan un kihel den uh hi.
2004 kum mahin Yangon AG district pan Full Ordination piak dingin min sayin sungah kihel khin hi mah leh, a piak madeuh August 10 in sikhang lua-in khuatsunga sihuite kitamna hang tawh Pa kiang hong zuatsan hi.
Ministry min tawh sepkhiatna
Siapa om nawnloh zawh Zomitui Minisstry min tawh Zolimtui Labupi pem 2017 kumin kihawm khia hi. Tua sungah labu masate nih bup, le siapa nuntak hun nunungte ah a phuak la thak 13 kihel hi. Zolimtui Series 3 na zong siapa om nawnloh zawh mahin 2011 kumin lim tawh et theih dingin Music video in a kihawm ahi hi.
Ekkak: 1. Zolimtui Labupi pan Sia Hau Siam’ lai-at pan
- Zolimtui Labupi honpawi Sia Kim’ zi Nu Ning Hau Cing tawh interview pan
- Zolimtui Labupi pan Sia Suan Go Khai’ lai-at pan
(Edik pawl: Hih lai pen zolimtui.org website pan kilak kik hi. https://zolimtui.org/khanlawhna-lapu-sia-thawng-kim/)