Ni, Kha Le Leitung

Pasian in Amah asun dingin mihingte bawl-in nuntakna nei dang khempeuh tawh a kibang lo, a tuampian ngiatin a bawl hi. Tua a tuampianna, na dang khempeuh tawh kibang loin a kikhenkhiatna pen “siangtho” kici hi. Hong bawlpa siangtho ahih manin Ama limlemel sun a hong bawl mihingte zong a siangtho dingin hong bawl hi.
Lai Siangtho in Pasian pen ‘Siangtho’ acih ciangin ‘nin baang lo, siatna nei lo’ cih ciang bek hi loin a bawlsa na khempeuh tawh kibang loin vanglian takin tuampianin kikhenkhia vilvel hi, cihna hi. Pasian pen Ni (Sun) tawh genteh leng, Ni kiimkot-a leitungte (the solar system) sung i et ciangin Ni pen leitung dangte tawh kibang loin tuam om vilvel hi. Tua pen a siangtho kici thei hi.
Isaiah 6 sungah Pasian pen siangtho bek ci-in na gelh lo a, “Siangtho, siangtho, siangtho” hi na ci hi. Jew te’n lai agelh uh ciangin a thupi mahmah in a ngaihsut kammalte nihvei, thumvei a kizomin na gelhkik uh hi. Thum vei kizomin a gelhte uh pen a thupi penpen cihna hi. “Siangtho, siangtho, siangtho” cih thum vei hong gelh uh pen Amah tawh a kibang om thei nawn peuhmah lo, tuam vilvel ngiat, vanglian lua mahmah cih alah nopna uh zong hi.
Tua ahih manin tua a siangtho Pasian pen mawhna in a suksiat mihingte adingin lauhuai kik leuleu hi. Ni pen leitung a om nuntakna neite adingin i nuntakna bulpi khat hi a, ni lo tawh khualum, khuavak kingah loin, singkung lopa zong nungta thei lo hi. Ahi zongin nuntakna nak ahih hangin a gei va neh lehang kikangtum ding hi. Tua mah bangin Pasian pen nuntakna bulpi ahih hangin siangtho lua ahih manin mihingte’n kineh thei lo hi. Amah pen a hoih lo, hi loin mihingte ahoih lo kihi zaw hi.
Ahi zongin a siangtho mahmah Pa pen Ama tumtakin tokhom tungah tu ziau loin a siangtho lo mihingte tawh kipawl kik theihna ding nasep hong kipan veve hi. A siangtho hehpihna tawh a kidim Pasian i biak khak angtang huai ei maw! Moses kiangah Pasian hong kilat masakin sawlbawk kuang (burning bush) tawh hong kilangin, Moses kiangah a omna mun siangtho ahih manin nitna alak a khedap a suahsak hi (Paikhiatna 3). Moses in tua meikuang a neh ding Pasian in na khaam hi. (v.5) Neh lua hi leh Pasian’ sianthona nang zo loin si kha ding hi.
Sinai mual tungah Moses a paitohin Pasian kiangah a vangliatna a lak nadingin a ngen hi (Pai 33:18). Pasian in Moses kiangah, “nangmah in ka maitang na mu thei kei ding hi. Bang hang hiam cih leh mi in kei hong mu leh tua mi nungta lo ding hi,” (v.20) a ci hi. Pasian in Moses a sih loh nading suanghawm sungah koihin a paikhiat madong a hum hi. Moses in Pasian nunglam vangtang teng a mu hi. Mualtung panin Moses a tuah suk ciangin Pasian nunglam a muhkhakna hangin a maitang taang lua ahih manin Aaron le Israel mite in en ngam lo uhin a maitang puan tawh a khuhsak uh hi. Pasian’ nunglam bek a mukha pa’ maitang nangawn taang lua ahih leh tua Pasian bangzah takin taangin, siangtho ding cih na ngaihsun in!
Tua Pasian mihingte tawh hong kizopna dingin Israelte kiangah biakbuk leh Solomon biakinn lam sakin Siangthopen mun kicihna ah Pasian hong kumsuk hi. Mihingte mawhna mai theih nading gangawh biakpiakna tawh siampite tungtawnin mihingte tawh kizop ding hong vaihawm hi. Tua biakbuk, biakinnte le  a kigo ganhingte in hong pai ding Pa, mihingte a mawhna khempeuh uh panin tankhia-in Pasian tawh kizop kik theihna dingin a nuntakna hong pia ding Pa hong lahkholhna hi.
Tua Pa leitungah hong kumin Ama mai-a kamtaipa in “En un, leitung mawhna a lakhia Pasian’ Tuuno hih lai-ah hong pai hi.” (John 1:29) na ci hi. A siangtho lo mihingte tawh kizopna hong bawl dingin Jesuh in a Pasian hihna suahkhia-in kiniamkhiat takin mihing hong piang hi (Filippi 2:6-8). A siangtho Pa leitungah hong om lai-in, mawhneite, cinate, mi ninte tawh hong kithuahin a siangthona in kuamah sisak lo-in a siangsak zaw hi.
C. S. Lewis in, “Mihing tate Pasian tate i suah theih nading in Pasian’ Tapa mihing hong suak hi.” na ci hi. Mawhna in a suksiak Pasian le mihingte kizopna, a mangthang sa Pasian’ pianzia i neihkikna dingin Jesuh in a nuntakna pia in Pasian tawh hong kilemkiksak in a tate hong suaksak kik hi. “Pa Pasian in eite bangzah takin hong itna thu thei un. Ama hong itna lian mahmah ahih manin eite pen Pasian’ tate hong kici a, hong kicih mah bang ihi takpi hi.” (1 Johan 3:1)
Zomite’n i paunak ah “Sakhi a pi san, a no san” i cih mah bangin a siangtho i Pa Pasian a sun dingin Jesu sungah Kha Siangtho in hong siangthosak-in hong puah toto lai hi. R. C. Sproul in, “Kha Siangtho a kicihna ahang pen siangtho ahihna hang bek hi loin hong siangthosak Pa ahih man zong hi,” na ci hi. 1 Peter 1:16 sungah Pasian in, “Keimah siangtho ka hih manin note zong siangtho un!” na ci hi.
Pasian pen Ni tawh kibang ci-in gentehna i neihsa mah bangin Thu-um mite zong Kha tawh i kibang hi. Kha pen ama thu-in a taang hi loin Ni pan hong pai khuavak hangin a taangin a kimu hi zaw hi. Ni tawh kizopna nei kei leh taang loin mial ding hi. Jesuh hangin Pasian tawh kizopna nei khin ihih manin tua kizopna sungah Kha Siangtho kimakaih sakin zungthuk kha in om ni. Tua hi leh leitung ah Pasian a mu nailote lakah limlang bangin Pasian’ limlehmel a kilangsak, a siangthona vaang, ei tungtawn in hong taang ding hi.
“Taang in, na taanna hangin nang hong kimu ding hilo in Pasian kimu ding hi.” C. S. Lewis
 “Ahi zongin note pen Pasian in a hong teelkhiat minam, Kumpi siampi pawl, a siangtho minam, Pasian’ mite na hi uh a, khuamial sung panin a lamdang mahmah Ama khuavak sungah a hong samkhia Pa’ nasepna a lamdangte a genkhia dingin Pasian in a hong teel mite na hi uh hi.” 1 Peter 2:9
Lai-at :
Zam Thawn Kim (Thawnpi)
(Amah pen Tulsa, OK ah teengin Biblical Literature (Old Testament) tawh
Oral Roberts University ah sang a kah laitak hi.)